Jaki filtr fotograficzny wybrać?

Zapewne wiele osób zastanawiało się w jaki sposób uzyskać ciekawy efekty na zdjęciach bez konieczności używania do tego celu programów graficznych typu Photoshop. Pomimo, że właśnie programy graficzne umożliwiają bardzo szeroką obróbkę zdjęcia, nie zawsze wszystko uda się skorygować w idealny sposób. Pomocne mogą się okazać filtry fotograficzne, które po zamontowaniu na obiektywie pozwolą na eksperymenty z kolorem, światłem na zdjęciach, kontrastem. Poniższy artykuł to przegląd dostępnych na rynku różnego rodzaju filtrów – praktycznie każdy odnajdzie coś dla siebie.

Zacznijmy od początku – ochronne, UV i Skylight

Potrzebne czy nie?

fot. mararie, Flickr

Do filtrów fotograficznych podstawowych zaliczamy między innymi filtry ochronne, których zadaniem jest ochrona soczewki obiektywu przed różnego rodzaju uszkodzeniami mechanicznymi oraz kurzem. Przy ich wykorzystywaniu nie uzyskamy żadnego efektu, są one neutralne. Idealnie sprawdzą się dla osób szukających ochrony dla swojego obiektywu.

Kolejnym filtrem jest filtr UV, w którym soczewka umożliwia w pewnym stopniu na zatrzymanie promieniowania ultrafioletowego. Promienie UV są dla ludzkiego oka niewidoczne, ale ich obecność objawia się na fotografiach w postaci słabszego kontrastu, rozmytych kolorów, czy też niebieskiego odcienia. Dobrej klasy filtry UV charakteryzują się wysoką przepuszczalnością światła do soczewki, nie zmieniając obrazu ani jego koloru. Bardzo często wykorzystywane są jako filtry ochronne. Świetnie sprawdzą się w użytkowaniu codziennym oraz dla osób fotografujących na dużych wysokościach i nad morzem.

fot. Pedro Szekely, Flickr

Filtr Skylight szczególnie docenią osoby fotografujące krajobrazy, zwłaszcza przy silnym nasłonecznieniu. Po zastosowaniu filtra niebo delikatnie zostaje przyciemnione. Przy fotografii portretowej zastosowanie filtra umożliwi uzyskanie cieplejszego odcienia skóry.

Szary i polaryzacyjny – przydatne dla każdego fotografującego, ale już trochę droższe

Te dwa rodzaje filtrów można uznać za kolejny segment wtajemniczenia

Filtr szary (ND), dzięki ograniczonej przepuszczalności, umożliwia zmniejszenie wpadającego do obiektywu światła. Wykorzystamy go w sytuacji, gdy chcemy zachować odpowiedni kontrast oraz nasycenie kolorów w jasny dzień. Przyda się również, kiedy będzie nam zależało na uzyskaniu bardziej rozmytego tła i uwydatnieniu obiektu znajdującego się na pierwszym planie, w momencie kiedy ilość światła wpadającego do obiektywu jest na tyle duża, że uniemożliwia ustawienie minimalnej wartości przysłony. Równie często sięgać będziemy bo tego rodzaju filtra, jeżeli przyjdzie nam fotografować ruch wody czy chmur w ciągu dnia, przy zastosowaniu długiego czasu naświetlania. Dostępne na rynku filtry szare różnią się od siebie przepuszczalnością światła. Najczęściej stosowane filtry to ND 0.2 o przepuszczalności światła na poziomie 63%, ND 0.6 o przepuszczalności 25%. Na rynku dostępnych jest sporo filtrów szarych, które różnią się od siebie przepuszczalnością światła. Wybór zależny będzie przede wszystkim od naszych potrzeb i wykorzystania danego filtra do fotografowania.

fot. Jrm Llvr, Flickr

Filtr polaryzacyjny pozwala na zatrzymanie światła o danym stopniu polaryzacji, co umożliwia na wyeliminowanie części odblasków, które powstają w skutek odbicia od powierzchni, którą może być powietrze, w którym znajdują się cząsteczki wody odbijające światło lub szkło, woda, śnieg itp. Zastosowanie tego rodzaju filtra fotograficznego pozwoli na uzyskanie odpowiedniego kontrastu, gdzie kolory będą żywe, nasycone i refleksy świetlne zostaną zniwelowane. Z założonym na obiektyw filtrem polaryzacyjnym spokojnie wykonamy zdjęcie elementów lub osób znajdujących się za szybą lub podczas fotografii podwodnej. Filtry polaryzacyjne są idealne dla osób, które wykonują zdjęcia w plenerze, fotografują błyszczące elementy lub po prostu szukają uniwersalnego filtra.

fot. Jonas Ahrentorp, Flickr

Filtry kolorowe i efektowe

Zabawa dopiero się zaczyna

Dostępne w sprzedaży są również filtry kolorowe, które po zastosowaniu umożliwią uzyskanie ciekawych efektów na zdjęciach. Wykorzystywane są zarówno przy wykonywaniu fotografii czarno-białych, jak i kolorowych. Wyróżniamy filtry żółte, pomarańczowe, czerwone, zielone i niebieskie.

• Filtr żółty delikatnie przyciemni niebieski kolor na zdjęciu, przykładowo niebo nadając mu zarazem bardziej naturalny wygląd, uwydatni różnice w odcieniach zieleni na zdjęciu i rozjaśni ciepłe barwy. Świetnie sprawdzi się podczas fotografii na słońcu w plenerze, między innymi przy fotografii portretowej, podkreślając w ciekawy sposób odcień skóry.

• Filtr pomarańczowy przyciemni barwę niebieską i zwiększy kontrast fotografowanych elementów, podkreślając zarazem ich fakturę. Pozwala na wyeliminowanie pomarańczowych i żółtych elementów. Przy fotografii portretowej spowoduje efekt rozjaśnienia piegów, tak aby uzyskać efekt czystej skóry.

• Filtr czerwony dość mocno przyciemnia niebo, podkreśla zarazem kontrast i fakturę fotografowanych obiektów. Jego idealnym zastosowaniem jest fotografia architektury.

• Filtr zielony przyciemnia kolor czerwony, bardziej eksponując odcienie zieleni. Świetnie sprawdzi się przy fotografii krajobrazowej, szczególnie wiosną i latem, kiedy wokół robi się zielono.

• Filtr niebieski przyciemnia kolor czerwony i pomarańczowy. Znajduje zastosowanie przy zdjęciach w sztucznym oświetleniu.

W momencie, kiedy korzystamy z filtrów kolorowych musimy zwrócić uwagę na współczynnik informujący o ilości przepuszczanego światła, które wpływa na ekspozycję w zakresie ustawienia odpowiedniego wydłużenia czasu naświetlania. Dla przykładu współczynnik 2 informuje nas, że ekspozycja musi być +/- 2 razy dłuższa. Przy zastosowaniu filtrów do fotografii czarno-białych możemy również uzyskać ciekawe efekty. Oprócz zróżnicowania odcieni skali szarości, wpływają na zwiększenie kontrastu. Przykładowo filtr żółty delikatnie przyciemni niebo, zwiększając kontrast zdjęcia. Filtr czerwony przyciemni mocniej niż filtr żółty niebo, podkreślając zarazem fakturę chmur. Przy wykorzystaniu w fotografii portretowej rozjaśni kolor skóry. Filtr zielony natomiast różnicuje odcienie na zdjęciach, pozwala na uzyskanie realistycznych efektów, przyciemnia skórę przy fotografii portretowej. Filtr niebieski idealnie sprawdzi się przy fotografowaniu zamgleń, rozjaśni kolor nieba i nada krajobrazom ciekawy wygląd.

Kolejnym rodzajem filtrów wykorzystywanych w fotografii są filtry konwersyjne. W przypadku aparatów cyfrowych, które umożliwiają korektę balansu bieli nie będą one przydatne. Wykorzystywane są natomiast przez osoby zajmujące się fotografią analogową, gdzie nie ma możliwości korekty balansu bieli po wykonaniu zdjęcia. Umożliwiają one zmianę temperatury barwowej światła docierającego do aparatu. Filtry ocieplające obniżają temperaturę barwową bieli, a filtry o zabarwieniu niebieskim podnoszą temperaturę barwową.

Dostępne są również na rynku tzw. filtry efektowe. Zaliczamy do nich filtry: podczerwone, gwiazdkowe, zmiękczające.

• Filtr podczerwony jak sama nazwa już wskazuje umożliwia fotografowanie w podczerwieni, dzięki czemu możemy uzyskać bardzo zaskakujące efekty. Filtr pochłania światło, przepuszczając jedynie promienie podczerwone. Najczęściej stosowany jest w analogowej fotografii przy wykonywaniu czarno-białych zdjęć.

fot. Kim MyoungSung, Flickr

• Filtr gwiazdkowy, zwany również dyfrakcyjnym, pozwala uzyskać ciekawy efekt, przypominający gwiazdę. I tak o to fotografowane przez nas słońce, lampa uliczna czy też inny błyszczący, jasny element przybierze postać rozbłyskującej gwiazdy. Filtry oznaczane są symbolami, przykładowo 4,6,8,10 co oznacza ilu ramienna gwiazda powstanie podczas fotografowania.

fot. Anita Ritenour, Flickr

•  Filtr zmiękczający przydaje się w momencie, kiedy chcemy uzyskać efekt rozmycia obrazu, który sprawi bajkowe wrażenie.

fot. Ateens Chen, Flickr

Kolejnym rodzajem oferowanych na rynku filtrów, są filtry połówkowe, w których jedna część filtra wpływa na efekt końcowy zdjęcia a druga jest neutralna. Dostępnych jest ich wiele. Do najpopularniejszych należą filtry połówkowe kolorowe, które umożliwiają podkreślenie kolorów na jednej połowie zdjęcia, szare, umożliwiające przyciemnienie, np. zbyt jasnego zdjęcia, aby uniknąć efektu przepalenia oraz tematyczne, podkreślające np. zachód słońca.

fot. Martin Brigden, Flickr

Różny sposób wykonania, mocowania, nasadzania

Nie tylko rodzaj efektu, ale i sposób instalacji może być różny

Filtry fotograficzne dzieli się na grupy również pod kątem kształtu i sposobu zamocowania ich na obiektywie. Najpopularniejsze i najchętniej wybierane przez użytkowników są filtry z mocowaniem gwintowym, montowane do każdego, odpowiednio nagwintowanego szkła. Nakręcenie odpowiedniego filtra chroni soczewkę przed uszkodzeniami. Ważne jest, aby dobrać odpowiednią średnicę filtra, który zamocujemy na obiektywie. Jeżeli posiadamy aparat kompaktowy lub hybrydowy bez nagwintowanego obiektywu, warto sprawdzić, czy producent danego modelu aparatu nie przewidział tzw. adaptera, który odpowiednio nagwintowany umożliwi zamocowanie określonego filtra.

Innym rozwiązaniem mocowania filtrów do aparatu jest system Cokin, gdzie filtry, w tym przypadku czworokątne, umieszczane są w specjalnym adapterze bez konieczności mocowania ich na gwincie. Wykorzystywane są bardzo często przy obiektywach, które uniemożliwiają zastosowanie klasycznych okrągłych filtrów, przykładowo duże teleobiektywy, konstrukcje szerokokątne lub rybie oko. System Cokin jest często wykorzystywany przez fotografów, przede wszystkim ze względu na swoją uniwersalność. Obiektywy okrągłe są ograniczone średnicą obiektywu na jaki zostaną zamontowane. Filtry w systemie Cokin możemy używać na wielu obiektywach co sprawia, że to rozwiązanie jest najbardziej ekonomiczne.

Adapter na filtry ND Cokin / fot. Cokin

Jeżeli już wiemy jaki filtr chcemy zakupić, musimy pamiętać o wyborze filtra odpowiedniej jakości. Efekt, który zostanie osiągnięty na zdjęciach jest również zależny od materiału z jakiego filtr został wykonany. Najpopularniejsze są filtry wykonane ze szkła, które pozwalają na otrzymanie odpowiednich rezultatów bez strat na jakości zdjęcia zapewniając przy tym większą odporność niż filtry wykonane z kompozytu, oczyszczonej żywicy czy też folii poliestrowej.